مزایا و چالش های روش یادگیری مسئله محور

مزایا  و چالش ها ی روش یادگیری مسئله محور

روش یادگیری مسئله‌محور (PBL) به عنوان یک رویکرد نوین آموزشی، در دهه 1960 میلادی به منظور پاسخ به نیازهای فزاینده در زمینه پرورش تفکر خلاق و انتقادی معرفی شد. این روش ابتدا در دانشکده‌های پزشکی به کار گرفته شد و به سرعت به دیگر رشته‌ها نیز تسری یافت. در این رویکرد ، دانش‌آموزان و دانشجویان با مسائل واقعی و پیچیده‌ای روبرو می‌شوند که آن‌ها را به تحلیل عمیق‌تر و جستجوی راه‌حل‌های عملی سوق می‌دهد. در این مقاله، به بررسی مزایا و چالش‌های این رویکرد آموزشی خواهیم پرداخت و سعی می‌کنیم درک بهتری از فرصت‌ها و محدودیت‌های آن ارائه دهیم. همچنین، با ذکر مثال‌های عینی از کاربردهای این روش، تلاش خواهیم کرد تا مفاهیم مطرح شده را به روشنی تبیین کنیم. این رویکر آموزشی نه تنها به یادگیری عمیق‌تر کمک می‌کند، بلکه توانایی‌های حل مسئله و کار گروهی را در دانش‌آموزان تقویت می‌نماید.

مزایای روش یادگیری مسئله‌محور:

1-تقویت تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله:

تقویت تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله با استفاده از روش یادگیری مبتنی بر مسئله (PBL) به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا از یادگیری سطحی فاصله بگیرند و توانایی‌های عملی خود را در حل مسائل توسعه دهند. به عنوان مثال، در یک کلاس محیط زیست، ممکن است دانش‌آموزان به بررسی چالش‌هایی مانند “چگونه می‌توان زباله‌های پلاستیکی را کاهش داد؟” بپردازند. این فرآیند شامل تحقیق، شناسایی علل و ارائه راهکارهای عملی است که به تقویت توانایی‌های تحلیلی و خلاقیت می‌انجامد.

2- ایجاد یادگیری عمیق :

در مقایسه با روش‌های سنتی که بیشتر بر حفظ اطلاعات تأکید دارند، روش یادگیری  مسئله محور  (PBL) عمیق‌تری را ترویج می‌کند. برای نمونه، در یک کلاس تاریخ، ممکن است پروژه‌ای به دانش‌آموزان محول شود تا علل و پیامدهای یک انقلاب تاریخی مانند انقلاب اسلامی ایران  را بررسی کنند. این کاوش در منابع اولیه و تحلیل داده‌ها، یادگیری معناداری را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد.

3. تقویت مهارت‌های اجتماعی و مشارکت گروهی:

 روش  یادگیری  مسئله محور PB L )) بستری مناسب برای توسعه مهارت‌های اجتماعی و کار گروهی فراهم می‌آورد. برای مثال، در پروژه‌ای برای طراحی یک اپلیکیشن موبایل، دانش‌آموزان در گروه‌های کوچک به همکاری پرداخته و هر عضو مسئولیت خاصی را به عهده می‌گیرد. این شکل از همکاری باعث تقویت مهارت‌هایی نظیر رهبری، مدیریت زمان و مشارکت  گروهی می‌شود.

4. افزایش  انگیزه یادگیری :

مسائل واقعی و کاربردی که در  روش یادگیری  مسئله محور مطرح می‌شوند، انگیزه یادگیری را در دانش‌آموزان افزایش می‌دهند. برای مثال، در یک پروژه جغرافیا، ممکن است دانش‌آموزان به ارائه راهکارهایی برای مقابله با بحران آب در منطقه خود بپردازند. این مشارکت فعال به ایجاد ارتباط عمیق‌تری با موضوع کمک می‌کند. با این حال این رویکرد آموزشی در اجرا با چالش هایی روبه رو است.

 برای آشنایی با مبانی این رویکرد آموزشی  به لینک  تاریخچه و مفاهیم رویکرد مسئله محور  مراجعه نمایید.

چالش‌های روش یادگیری مسئله‌محور:

1.طراحی  مناسب :

طراحی مسائل مناسب است که هم جذاب و هم چالش‌برانگیز باشند. برای مثال، ایجاد یک مسئله مؤثر در کلاس فیزیک، نظیر “ساخت یک دستگاه تولید انرژی خورشیدی اقتصادی”، به دانش و برنامه‌ریزی دقیقی نیاز دارد.

2.تغییر نقش معلم:

معلمان در روش یادگیری مسئله محور  باید به جای انتقال‌دهندگان اصلی دانش، به عنوان تسهیل‌ گر فرآیند یادگیری عمل کنند. به عنوان مثال، در یک کلاس شیمی، معلم باید دانش‌آموزان را به کشف ساختارهای جدید مواد هدایت کند، نه اینکه به‌طور مستقیم اطلاعات را در اختیار  آنها قرار دهد.

3. نیاز به منابع و امکانات:

 روش یادگیری  مسئله محور نیازمند منابع و امکانات کافی است. برای مثال، در پروژه‌هایی در زمینه علوم کامپیوتر، دانش‌آموزانی که با سخت‌افزار یا نرم‌افزارهای پیشرفته کار می‌کنند، نیاز به دسترسی به این منابع دارند تا بتوانند به بهترین نحو پروژه‌های خود را اجرا کنند.

4.ارزیابی عملکرد دانش آموزان :

در  روش یادگیری مسئله محور نیازمند در نظر گرفتن تمام فرآیند است. برای نمونه، در یک پروژه معماری، نمی‌توان تنها به نتیجه نهایی طرح توجه کرد، بلکه باید تحقیق، کار گروهی و استدلال زیرساختی ارائه شده را نیز بررسی نمود.

نتیجه‌گیری

روش یادگیری مسئله‌محور با وجود چالش‌ها و محدودیت‌ها، یک رویکرد قدرتمند برای تقویت مهارت‌های تحلیلی، تفکر انتقادی و کار گروهی در دانش‌آموزان و دانشجویان است. موفقیت در اجرای این روش نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، آموزش معلمان و ارائه منابع کافی است تا بتوان از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد آن استفاده کرد و دانش‌آموزان را به خوبی برای دنیای واقعی آماده ساخت

کلید واژگان: یادگیری مسئله محور ، رویکرد آموزشی

منابع:

• Barrows, H. S. (1986). A taxonomy of problem‐based learning methods. Medical Education, 20(6), 481–486.
• Hmelo-Silver, C. E. (2004). Problem-based learning: What and how do students learn? Educational Psychology Review, 16(3), 235–266.
• Savery, J. R. (2006). Overview of problem-based learning: Definitions and distinctions. The Interdisciplinary Journal of Problem-based Learning, 1(1), 9-20.
• Strobel, J., & van Barneveld, A. (2009). When is PBL more effective? A meta-synthesis of meta-analyses comparing PBL to conventional classrooms. The Interdisciplinary Journal of Problem-based Learning, 3(1), 44-58.
• Wood, D. F. (2023). Problem-based learning: Exploiting knowledge of how people learn to promote effective learning. Medical Education, 38(5), 416-426